Uw portie chaos, jolijt en hoger inzicht #7: Continuïteit
“Beste breinvriezers, ik ben Koerian. Ik zal jullie op tijd en stond voorzien van een column op deze blits flitsende site. Wie ben ik? Een student met te veel vrije tijd die sinds een dikke negen maanden zijn eerste prille stapjes in het weidse comicslandschap zet. Ik zal in deze column mijn ervaringen in, gedachten over en ideeën voor stripland neerpennen.“
Continuïteit
Exact een jaar geleden werd de DC-reboot gelanceerd. De verkoopcijfers schoten de hoogte in, er werden een aantal succesvolle creatieve combinaties opgezet, nieuwe en interessante verhaallijnen en personages werden gecreëerd. Kortom, een succes dus. Maar was die hele reboot nu wel nodig?
Ja, dat was ze, de verkoopcijfers waren historisch laag en men zat creatief in een doodlopend straatje. Maar, was de reboot een oplossing hiervoor? Nee, ze schoof het probleem enkel op, ze bood uitstel van executie, niets meer.
Ik hoor jullie al zeggen: “Wat is dat probleem dat ze bij DC en in iets mindere mate hebben O alwijze Koerian?”. “Een obsessie met continuïteit,” antwoordde het orakel.
Ik presenteer: Continuïteit, het eerste deel in een ambitieuze serie waarin ik kort aanraak wat er mijns inziens creatief beter kan in de mainstreamcomic. Worden verder behandeld (onder voorbehoud): consequenties wat karakters betreft, realiteit versus semi-realiteit, vorm- en auteursrechten. Dit alles met dank aan Jonas Poppe, mijn hoogstpersoonlijke -niet homo erotische- Robin voor het aandragen van een hoop ideeën in een inspiratieloze bui.
Marvel en DC creëerden elk een universum waarin een groot aantal personages werden en nog steeds worden neergepoot. Voor een deel bepaalt dit de aantrekkingskracht van de werken van beide uitgevers. Dat elk verhaal een puzzelstukje vormt in een groter geheel geeft elk verhaal een geheel nieuwe dimensie en maakt het leuk om te zien hoe alles in elkaar past.
The Big Two zijn echter gevangenen geworden van dat gedeelde universum. Ze zijn geobsedeerd door tijdslijnen en de continuïteit van hun verhaallijnen, die ten koste van alles op een min of meer logische manier moet worden behouden. Door de veelheid aan personages en artiesten loopt dit natuurlijk gegarandeerd mis, het is onmogelijk het overzicht te bewaren en het grote aantal verhalen op elkaar af te stemmen. Het beknot ook de creativiteit van schrijvers.
In het begin is het natuurlijk fantastisch om een wereld te scheppen, maar naarmate een reeks vordert moeten schrijvers zich aan meer en meer regels, precedenten en geschiedenis van personages houden. Dit tot het keurslijf van de logica te nauw wordt en het verhaal verzandt in een opeenvolging van betekenisloos schurkenmeppen. Wanneer dit gebeurt zijn er twee mogelijkheden (indien men wil blijven vasthouden aan de continuïteit): men kan de gekste Dallas-achtige kunstgrepen toepassen op het verhaal, of men kan de hele boel weggooien en opnieuw beginnen.
Geen van beide lost echter het probleem op.
Mijns inziens moet men meer evolueren naar een structuur zoals die van de Griekse mythen en legendes of de verhalen rond Karel de Grote (zoals ze tot ons zijn gekomen, hoe ze toen werden verteld en overgeleverd is een andere zaak). Men neemt hierbij een standaardverhaal, een tijdslijn, een grondvertelling zo u wil, en dat thema kan elke schrijver dan invullen op zijn/haar eigen manier. De series van verschillende schrijvers hoeven niet op elkaar aan te sluiten, het is een soort raamvertelling, wat zou er kunnen zijn gebeurd tijdens het actieve leven van de held? Niet noodzakelijk wat er werkelijk is gebeurd.
Zoals elke jazzartiest varieert op standards, of zoals elke middeleeuwse en vroegmoderne schilder een Madonna met kind heeft gemaakt zou een schrijver dan zijn/haar verhaal modelleren op de grondvertelling. De karaktertrekken, geschiedenis en toekomst van het personage worden in het achterhoofd gehouden en men gaat aan de slag. Een bepaalde gebeurtenis kan eventueel in het verhaal worden geplaatst om het karakter van het personage wat naar de hand van de schrijver te zetten. Bijvoorbeeld, ik zeg maar wat, Lois Lane wordt in het ziekenhuis geslagen door de mannetjes van een crimineel meesterbrein en Superman gaat er wat harder tegenaan.
Verschillende verhalen kunnen tegelijk worden uitgegeven. Men kan het misschien zelfs als een blijk of test van de kwaliteit een schrijver zien. De Superman van Brian K. Vaughan tegenover die volgens Mark Waid. Het spreekt voor zich dat schrijvers in zulk systeem meer creatieve vrijheid zouden hebben zonder dat het algemene stramien verloren gaat.
Dit werd natuurlijk al gedaan door bijvoorbeeld Frank Miller voor Daredevil en Alan Moore voor Swamp Thing, maar dan ging het ook weer om kunstgrepen of revamps en niet om aparte raamvertellingen door gevestigde waarden of supertalenten. Ook Marvel’s verschillende X-Men-series die zich op verschillende locaties afspelen dragen misschien iets van het hiervoor beschreven systeem in zich.
De magie van het gedeelde universum gaat wel wat verloren, maar wordt misschien vervangen door het kader van de oorsprongsmythe. Alleszins zullen verhalen een afgesloten, afgewerkt geheel kunnen vormen in plaats van een ellenlange soap die steeds opnieuw moet worden gereanimeerd met karikaturale kunstgrepen. Toch blijft het verhaal dus bewaard.
Problemen zijn er natuurlijk ook. Wat met auteursrechten (hierover later veel meer)? Zullen de verkoopcijfers zich zonder groot universum en exclusieve vervolgverhalen recht houden? Is een wildgroei aan Batmanvertellingen opportuun? Met andere woorden, kan of wil de lezer de kwaliteit van de rommel onderscheiden?
Wel, verkoopcijfers zijn sowieso onzeker en dalen onvermijdelijk ook wanneer er bij het huidige universumsysteem het nieuwe eraf is en de sleur weer begint. Wat de wildgroei betreft. De lezer kan nu ook de goede series van de slechte onderscheiden, waarom zouden ze dat in het nieuw voorgestelde systeem niet kunnen?
Wordt vervolgd…
Discussie over dit artikel kan vanzelfsprekend in de comments maar ook in het forum voor artikels onder de thread “Uw portie chaos, jolijt en hoger inzicht: Hier spreekt men erover”.
Comments
- Lees ook:
- Uw portie chaos
Hmm, interessante invalshoek op zich natuurlijk. Maar is dit eigenlijk niet gewoon wat DC nu al doet? Schrijvers hebben de vrijheid verhalen te schrijven in een nieuwe continuïteit en kunnen zelf beslissen wat nog telt van de vorige en wat niet. Of dus nieuwe dingen toevoegen. Ja, op termijn is het de bedoeling dat dit gewoon de nieuwe continuïteit zal vormen en dat schrijvers daarin moeten werken. Maar na amper een jaar zit het daar al vol fouten dus wat mij betreft strookt die ambitie niet met wat DC doet.
Wat mij betreft ben ik daar overigens helemaal niet voor. Ik hou van continuïteit in de verhalen, van de voorgeschiedenis van die personages. Als die al dan niet gedeeltelijk gewist wordt, voelen die personages vaak anders aan. Dat is overigens waarom ik DC bijna volledig laat vallen. Het zijn niet meer de personages die ik zo leuk vond voorheen (ja, Tim Drake & Gar Logan, het gaat over jullie). Als ik het goed begrijp, kan elke schrijver in jouw plan ook zulke wijzigingen doorvoeren? Dan gaat dat naar mijn gevoel nog meer voorkomen.
En natuurlijk haal je zelf ook al bezwaar aan daar. Het gevaar zal erin bestaan dat er wel erg vaak verhalen over hetzelfde personage zullen komen. Dat heb je nu al voor een deel met de Batmanwildgroei bij DC of de vele X-boeken bij Marvel.
Maar eigenlijk vind ik dit nog een belangrijkere vraag: was de continuïteit dan wel de oorzaak voor de lage verkoopscijfers? Ik ben vrij zeker dat dit kan meegespeeld hebben, maar dit zal niet de belangrijkste oorzaak geweest zijn. Wat mij betreft was een reboot dus niet nodig. Wat wel nodig was, is de ‘buzz’ die deze reboot heeft veroorzaakt: daardoor kwamen comics weer even meer in de aandacht en heeft hen toch wat lezers opgeleverd. Kijk maar even wat de best verkopende DC-comics zijn: Batman & GL. Beiden hebben geen echte reboot gehad. Justice League en Aquaman overigens wel maar Johns trekt nu eenmaal altijd veel lezers aan. Wat DC heeft gedaan, was volgens mij niet echt de ideale oplossing: het heeft hen lezers opgeleverd maar ze hebben er ook verloren.
Dan vind ik Marvels strategie een stuk beter want zij bewaren wel hun continuïteit terwijl ze ook ‘ideale instappunten’ aanbieden. Nieuwe lezers kunnen hier wat mee maar oudere lezers worden niet ontgoocheld omdat hun personages niet meer diezelfden zijn. En (nu koppel ik eindelijk terug naar je column) net dat lijkt mij nog steeds hét probleem te zijn met jouw idee. Veel comic-lezers (waaronder ikzelf) houden enorm veel van die continuïteit en voorgeschiedenis van hun helden.
Mag ik je overigens tot slot nog een compliment geven? Ben het zelden (eigenlijk nooit) eens met je columns maar ik vind ze telkens erg leuk en boeiend om te lezen. Erg goed werk telkens! :)
Merci
Mijn systeem is natuurlijk niet zaligmakend, er zullen ook veel problemen mee zijn, misschien wel even veel als met de grote universa.
Ik wilde gewoon tonen dat er een heel pak mis is met het huidige en dat er een alternatief is.
De buzz was zeker nodig. Maar volgens mij zat men ook met een hele lichting potentiële lezers die werden afgeschrikt door de ontoegankelijkheid van een ingewikkeld universum vol fouten en onlogische zaken.
Daar is nu een fout aangepast, maar men stevent binnen een aantal jaar weer op hetzelfde probleem af.
Men zou eigenlijk een hele cel moeten hebben om de universa te coördineren. Maar dat beknot dan weer de artistieke vrijheid.
Op mijn manier gaat er natuurlijk een heel deel van de magie verloren.
De karakters zullen verschillen van schrijver tot schrijver maar dat is nu toch niet anders.
Men zou bijvoorbeeld de Green Lantern run van de ene schrijver kunnen blijven volgen. Als deze zijn GL universum blijft uitbouwen heb je ook een heel GL universum, met conequentie wat het karakter betreft, maar door dat het los staat van de runs van andere DC schrijvers en doordat het door één artiest wordt gedaan zullen er minder fouten in het verhaal sluipen.
Ja, dat klopt wel: er waren inderdaad een deel potentiële lezers die afgeschrikt werden door een ingewikkeld universum. Dat heeft DC proberen te verhelpen. Maar dat was niet goed voor de toenmalige lezers: die verloren veel, te veel. Voorlopig bewijzen de cijfers het gelijk van DC maar wat als Marvel Now waar geen reboot is ook dezelfde cijfers haalt? Dan zou dat ineens bewijzen dat continuïteit houden wel goed is. Zo eenvoudig is het dus niet… Maar goed: slechts een deel van het probleem uiteraard.
Het is trouwens wel waar dat personages die opduiken in andere reeksen voor problemen zorgen. Kijk maar naar DC waar Snyder in Batman #1 Tim Drake nog als een former Robin presenteerde maar Lobdell in Teen Titans #0 zal duidelijkmaken dat hij nooit een Robin was. Zulke dingen komen in jouw idee niet meer voor maar is wat mij betreft vooral de schuld van geringe communicatie van schrijvers of editors. En natuurlijk de schuld van de new 52 op zich, want met continuïteit heb je dat soort fratsen minder, of zou toch moeten.
Nu, als ik het allemaal nalees verschilt het toch niet zo geweldig van wat er nu is? Schrijvers voegen nu ook naar harte lust dingen toe in de voorgeschiedenis van een personage en veranderen wel eens dingen. Zolang daar een logische uitleg (logisch in comics is een rekbaar begrip) voor is, past dit in continuïteit. Jouw eerdere Superman-voorbeeld (Met Lois in hospitaal) kan bijvoorbeeld perfect nu gebeuren zoals comics nu zijn.
Overigens, mocht iemand de comic Avengers Assemble lezen: dat is een voorbeeld van een reeks geschreven zonder aandacht voor continuïteit (van slechts 2 jaar geleden). Hoewel Bendis blijft beweren dat het wel zo is. Teveel dingen lopen daar mis en kloppen gewoonweg niet met de voorgeschiedenis. Resultaat: horden lezers ergeren zich dood aan deze reeks omdat het niet klopt…
You cannot have your cake and eat it too.
Ofwel kies je voor continuiteit ofwel niet.
Marvel, waar ik tot mid dit decennium fan van was, heeft reeds ruime tijd continuiteit opgegeven. Een retcon is per definitie al een inbreuk. Sommige lezers houden er van, anderen niet.
Ik denk dat jouw oplossing het nog veel verwarrender zou maken. Als ik het goed lees stel jij dus voor om het gedeelde universum volledig te schrappen, en puur te werken met losse draden. Wat dan als bijvoorbeeld in de Batman reeks van Remender Batman plots Superman tegenkomt. Welke Batman is dat dan? De Superman van Liefeld, de Superman van Morrisson, de Superman van Waid, de Superman van Simone,…? Voor hetzelfde geld is het de Red Son Superman.
Als de reeks geschreven wordt door pakweg Waid, de Superman die Waid op dat moment voor ogen heeft.
Dit is toch het principe dat DC nu al hanteert? DC en Marvel werken allebei binnen het principe van een ‘multiverse’, dus verschillende versies van één karakter kunnen bestaan in verschillende wereld. Je hebt dan meestal wel een hoofduniversum waar de sleutelverhalen van een publisher zich in afspelen, maar elke nieuwe reeks heeft de mogelijkheid om een volledig nieuwe invalshoek op een personage te creëeren.
Je hebt wel gelijk op het vlak van dat ‘zondigen’. Soms probeert DC teveel reeksen in elkaar te laten overlopen en dat loopt idd vaak fout af. Maar over het algemeen is jouw grootste punt van kritiek op continuïteit toch onterecht?
Voor superheldencomics is continuïteit onontbeerlijk volgens mij. Het is maar aan de schrijvers om er een degelijk verhaal rond te breien. De persoonlijkheden en achtergronden van de personages zijn al jaren geleden gevormd en “iconisch” geworden. Je kan eraan toevoegen sure (of zelfs updaten voor een modern publiek), maar je mag er geen fouten tegen maken met artistieke vrijheid als excuus. Tip voor alle schrijvers in superheldenuniversa: DE PERSONAGES ZIJN ALTIJD BELANGRIJKER DAN JE ARTISTIEKE VRIJHEID (of EGO, voor sommigen).
Dus wanneer je schrijft voor DC of Marvel, wees je ervan bewust dat er één “echte” versie is van elk personage (dat in de vaste continuïteit, en het is aan de editors om dat enigszins te bewaren). Elseworlds, Imaginary Tales, Earth-2’s, Ultimates, etc. daarin kan je wat verder gaan natuurlijk. Vandaar lijkt het me ook niet echt een goed idee om te spreken van bv. Waids Superman, of Millers Batman. Nee, het is Superman door Waid, het is Batman door Miller. Als nieuwe lezer is het nu al moeilijk om een onderscheid te maken tss DCnU Superman, Superman van Earth One, Superman van Earth 2, Pre- en Post-Crisis Superman, etc. Verschillende Supermannen door een dozijn schrijvers lijkt me dan niet de oplossing hiervoor (hoeveel versies van diezelfde basic origin ga je dan niet te zien krijgen?)
Grant Morrison stelde in Supergods, je kan fictionele universa zoals die van DC en Marvel “bezoeken” (en schrijven) op twee manieren: als missionaris of als antropoloog. Als missionaris projecteer je je eigen waarden op een “inferieure” cultuur (of hier: genre), en vorm je de personages om tot ze voor jouw schrijfstijl werken (zoals Moore en Miller bv. deden). Als antropoloog heb je respect voor wat er voor jouw kwam, en probeer je te werken in een vooropgezette, maar toegegeven, enorm begrensde, status quo. (je kan spelen met de voorgeschiedenis hoor, zoals Morrison zelf vaak doet, en ook hij was soms meer missionaris dan antropoloog, maar het punt is dat het personage enigszins min of meer achterblijft voor andere schrijvers zoals je het zelf hebt toegestuurd gekregen).
Dit lijkt de beste oplossing voor verhalen in superheldenuniversa zoals die van DC en Marvel. Je gaat idd periodes hebben wanneer een personage dankzij de continuïteit dus wat minder interessant of iconisch gaat zijn (bv. Hal Jordan als de villain Parallax in de jaren 90), maar zonder downs kunnen er ook geen ups zijn (zonder die periode, ook geen GL: Rebirth bv.).